Retinal, retinol i inne retinoidy w kosmetykach - jak je wybrać, wprowadzać i jakie dają korzyści?
Słyszałaś już o świetnym działaniu przeciwstarzeniowym retinalu, retinolu i innych retinoidów? Z tekstu dowiesz się, z czego ono wynika, co dokładnie retinoidy mogą zrobić dla Twojej skóry, jaką kosmetyczną pochodną warto wybrać oraz jak wprowadzić ją do swojej pielęgnacji w bezpieczny sposób. Obalimy też trochę mitów krążących wokół retinoidów – po przeczytaniu nie będą miały dla Ciebie tajemnic!
Spis treści:
1. Co to jest retinal, retinol i retinoidy?
2. Jakie związki wchodzą w skład retinoidów?
3. Jakie jest znaczenie witaminy A dla organizmu człowieka?
4. Jaki jest mechanizm działania retinalu i innych retinoidów na skórę?
5. Jakie są formy i generacje retinoidów?
6. Działanie przeciwtrądzikowe i przeciwbakteryjne retinalu i innych retinoidów.
7. Działanie przeciwstarzeniowe retinalu i innych retinoidów.
8. Działanie depigmentacyjne retinalu i innych retinoidów.
9. Czy tretynoina jest najskuteczniejszą formą retinoidów na receptę?
10. Retinal (retinaldehyd) w kosmetykach - najskuteczniejsza forma retinoidów dostępnych bez recepty.
11. Retinal a retinol. Dlaczego retinal jest skuteczniejszy od retinolu i dlaczego warto wybrać właśnie retinal (retinaldehyd)?
12. Na czym polega konwersja retinoidów w kierunku kwasu retinowego?
13. Jak przechowywać kosmetyki z retinalem?
14. Kiedy i jak wprowadzić kosmetyki z retinalem do pielęgnacji.
15. Jak pielęgnować skórę przy stosowaniu retinalu (i innych retinoidów również)?
16. Jak bezpiecznie wprowadzić retinal do pielęgnacji - na co uważać?
Co to jest retinal, retinol, a czym są retinoidy?
Retinoidy są grupą związków obejmujących wszystkie pochodne witaminy A. Bywają całościowo błędnie nazywane retinolem, który jest tylko jednym z ich przedstawicieli! Najbardziej aktywną formą retinoidów jest kwas retinowy i tylko ta forma jest wykorzystywana przez skórę. Inne analogi witaminy A takie jak retinal czy retinol itd. muszą zostać przekonwertowane w skórze do kwasu retinowego. Zatem wszystkie analogi/pochodne witaminy A stanowią rodzinę retinoidów.
Jakie związki wchodzą w skład retinoidów?
- Kwas retinowy - aktywna forma witaminy A,
- Retinal - retinaldehyd (inaczej: aldehyd retinowy lub retinyl),
- Retinol (alkohol retinylowy),
- Prowitaminy z grupy karotenoidów np. beta-karoten,
- Retinoidy syntetyczne:
- Adapalen
- Tazaroten
- Tretinoina
- Izotretynoina
- Bexarylen
- Etretynat
- Alitretynoina
- Fenretydyna
- Motretynina
- Afamelanotyd
- Estry retinolu - to również rodzaj retinoidów, które składają się z retinolu połączonego z kwasem tłuszczowym.
- Palmitian retinylu (palmitian retinylowy),
- Octan retinylu (octan retinylowy)
- Stearynian retinylu (stearynian retinylowy)
Jakie jest znaczenie witaminy A dla organizmu człowieka?
Podstawowym źródłem witaminy A jest dieta. Możemy dostarczać jej sobie w postaci roślinnej jako beta-karoten, np. w marchewce, szpinaku, brokułach, czy dyni albo w formie estrów w produktach odzwierzęcych, jak mięso, ryby, czy mleko. Każda z tych form jest trawiona i metabolizowana, a następnie zależnie od potrzeb organizmu wykorzystywana lub magazynowana na później w wątrobie. (1)
Owe potrzeby są duże, bo witamina A jest naszemu organizmowi niezbędna do prawidłowego funkcjonowania:
- działa antyoksydacyjnie, więc chroni nasze komórki przed uszkodzeniami,
- wspomaga układ odpornościowy, wpływa na liczbę limfocytów,
- bierze udział w transkrypcji genów,
- wpływa na prawidłowe widzenie,
- oraz ma kluczową funkcję w prawidłowym rozwoju komórek nabłonka.
Ostatni punkt jest bardzo istotny, jeśli chodzi o naszą skórę. Prawidłowe namnażanie komórek i ich rozwój wpływa na grubość skóry, jej możliwości regeneracyjne, czy spójność naskórka chroniącego przed wnikaniem głębiej szkodliwych substancji. Okazuje się, że poza dietą możemy także dostarczać sobie retinoidów w kosmetykach i w ten sposób wpływać na działanie skóry, co szczególnie istotne, gdy z wiekiem jej mechanizmy funkcjonowania ulegają pogorszeniu. (2)
Jaki jest mechanizm działania retinalu i innych retinoidów na skórę?
Badania nad retinoidami zaczęto pod koniec lat 60 zeszłego wieku. Profesorowie Kligman i Fulton na początku sprawdzali je w celu walki z trądzikiem. Testy odbywały się w klinice uniwersyteckiej i w więzieniu, gdzie podczas eksperymentów sprawdzano jedną z form wit. A w porównaniu z innymi substancjami na połowie twarzy obiektów. Badania pokazały, że rzeczywiście owa substancja działa przeciwtrądzikowo. Została więc zaakceptowana w leczeniu tej choroby.
Trądzik dotyczy nie tylko nastolatków, ale i dojrzałych osób. Stosując go u starszych osób zauważono, że nie tylko zmniejsza się liczba zmian trądzikowych, ale także poprawia elastyczność skóry oraz zmniejsza liczba zmarszczek! Czy to nie brzmi świetnie? (3)
Szerokie zastosowanie retinoidów wynika z dwóch istotnych faktów:
Po pierwsze, przez naskórek mogą przenikać jedynie nieliczne substancje. Stanowi on świetną barierę ochronną, ale czasem chcielibyśmy, by niektóre substancje, zwłaszcza te działające na niego korzystnie, wniknęły głębiej i poprawiły stan skóry. By skutecznie przenikać przez tę barierę, substancje nakładane na skórę powinny mieć wielkość maksymalnie 500 Daltonów. Retinoidy tę regułę spełniają!
Po drugie, muszą one mieć realny wpływ na funkcjonowanie skóry. Po dostaniu się do niej retinoidy są wiązane przez odpowiednie białka, które transportują je do wnętrza komórek, a następnie do jądra komórkowego i uczestniczą w ich przemianach do bardziej aktywnych form.
Już w jądrze komórkowym retinoidy połączone z białkami wiążą się z 2 rodzajami receptorów: RAR (dla kwasu retinowego) i RXR (receptory retinoidowe X) występującymi jeszcze w 3 różnych formach alfa, beta i gamma. Receptory te są obecne tylko w niektórych tkankach, jak gruczoły łojowe, naskórek, czy mieszki włosowe. Podział na grupy receptorów jest o tyle ważny, że każdy retinoid wiąże się z innymi ich rodzajami, przez co wykazuje nieco odmienne działanie, poziom skuteczności i daje inny zakres skutków ubocznych!
Receptory RAR i RXR połączone z retinoidami wiążą się następnie w pary i mogą przyłączać do odpowiedniego dla siebie odcinka DNA, regulować transkrypcję genów i wpływać na zachowanie komórki. (1, 2, 3, 14)
Jakie są formy i generacje retinoidów?
Jak już wspomniano, działanie retinoidów może się lekko od siebie różnić. Niektóre z ich form znamy od wielu lat, ale cały czas trwają badania nad nowymi, skuteczniejszymi i dającymi mniej działań niepożądanych.
Najwcześniej poznano I ich generację, czyli
- tretynoinę, izotretynoinę, alitretynoinę - są to formy dostępne na receptę
- retinol i retinaldehyd - umieszczane w kosmetykach
Pozostałe generacje są dostępne tylko na receptę:
- II - acytretyna
- III - adapalen, tazaroten, beksaroten
- IV - trifaroten zatwierdzony do użytku dopiero w 2020 roku
Poza tym istnieją jeszcze formy estrowe, o których wspomnimy sobie nieco dalej.(1, 3)
Ogólnie jednak, choć w różnym zakresie, retinoidy wykazują konkretny wpływ, który można zawrzeć w paru ważnych podpunktach: (1, 2, 3, 4)
Działanie przeciwtrądzikowe i przeciwbakteryjne retinalu i innych retinoidów
Retinoidy wpływają na redukcję zmian trądzikowych przez działanie w obrębie kilku jego przyczyn. Ułatwiają złuszczanie martwych komórek naskórka, które mogłyby gromadzić się w porach i je zatykać w połączeniu z łojem. Umożliwiają też tym samym łatwiejsze wydostawanie się łoju na powierzchnię. Brak łoju i martwych komórek nie tworzy więc czopów w porach i nie stanowi pożywki dla bakterii trądzikowych. Dzięki temu obserwuje się mniejszy rozwój tych bakterii i ograniczenie stanu zapalnego. Dodatkowo retinal ma działanie stricte antybakteryjne.
Działanie przeciwstarzeniowe retinalu i innych retinoidów
Wraz z wiekiem nasz naskórek złuszcza się wolniej i jest bardziej suchy. Retinoidy regulują jego cykl odnowy i sprawiają, że przebiega on prawidłowo, bez nadmiernego gromadzenia starych komórek. Naskórek składa się wtedy z odpowiednio wykształconych komórek, jest spójny, grubszy w głębszych warstwach i stanowi odpowiednią barierę przed odparowaniem wody oraz przedostaniem się do niego drobnoustrojów, czy innych szkodliwych substancji.
Co więcej, retinoidy poprawiają ukrwienie skóry, dzięki czemu ta jest lepiej dotleniona i odżywiona. Natomiast w jej głównej warstwie, skórze właściwej, zachodzi sprawniejsza synteza substancji wiążących tam wodę i białek podporowych (kolagen, elastyna) oraz hamowane jest działanie enzymów, które je rozkładają.
Działają także antyoksydacyjnie, czyli zwalczają wolne rodniki uszkadzające komórki, tym samym przedłużając ich życie i zapewniając sprawne funkcjonowanie.
Działanie depigmentacyjne retinalu i innych retinoidów
Starzejąca się skóra, ale także taka poddawana działaniu promieni słonecznych, czy przechodząca stany zapalne lub zmiany pod wpływem hormonów może mieć problemy z przebarwieniami. Retinoidy ograniczają transport pigmentu z wytwarzających go komórek do keratynocytów, głównych komórek naskórka, oraz powodują jego rozproszenie.
Czy tretynoina jest najskuteczniejszą formą retinoidów na receptę?
Wszystkie te działania można na pewno przypisać tretynoinie, czyli magicznej substancji badanej przez Kligmana. Stała się ona złotym standardem w leczeniu trądziku, jak i terapiach przeciwstarzeniowych! Tretynoina jest bardzo silną substancją, dostępną jedynie na receptę, więc tylko krótko jeszcze o niej wspomnimy.
Oprócz samej listy działań, warto poznać jeszcze kilka danych bazujących na praktyce. Już w 1995 roku Bhawan w rocznym badaniu przy codziennej aplikacji kremu z tretynoiną 0,05% zauważył, że potrzeba minimum 6 miesięcy by zaobserwować zmiany w kolagenie w skórze właściwej, tj. poprawę jego jakości, zwiększenie ilości. W badaniu z 96 zaś zauważono, że przez pierwsze 3 do 6 miesięcy naskórek jest cieńszy, po czym wraca do naturalnej grubości, podczas gdy przez cały czas rośnie w nim zawartość substancji nawilżających i maleje ilość melaniny. Inny badacz w 1997 sprawdził, że aplikacja 3x w tygodniu jest skuteczniejsza niż 1x, a także że po zaprzestaniu stosowania tretynoiny jej rezultaty powoli się cofają. Wskazuje to, że terapia powinna trwać stosunkowo długo i być prowadzona z regularnymi aplikacjami w ciągu tygodnia, by dać jak najlepsze efekty. (5)
Retinal w kosmetykach - najskuteczniejsza forma retinoidów dostępnych bez recepty.
Skupmy się w końcu na retinoidach w kosmetykach, czyli opcji, która jest znacznie łatwiej dostępna, bo bez recepty. Do najpopularniejszych, a zarazem najskuteczniejszych należy retinal (retinaldehyd).
Inne mniej skuteczne formy są to retinol oraz estry retinolu, które znajdziemy w składzie INCI jako
- Retinyl Palmitate
- Retinyl Acetate
Ciągle powstają także nowe pochodne i choć wyglądają obiecująco, jak Hydroxypinacolone Retinoate, Hydrogenated Retinol, czy Retinyl Retinoate, to na ten moment jest jeszcze niewiele badań na ich temat.
Retinol natomiast przebadano wielokrotnie i udowodniono jego działanie. W 2009 Tucker-Samaras w 8-tygodniowym randomizowanym badaniu przy codziennej aplikacji u kobiet z objawami fotostarzenia w wieku 40-65 lat wykazała, że retinol już w stężeniu 0,1% zmniejsza głębokość zmarszczek, poprawia koloryt oraz elastyczność skóry. (6)
Innym ciekawym badaniem było to z 2007 na skórze ramienia, czyli skórze starzejącej się naturalnie. Stężenie 0,4% nakładano do 3x w tygodniu przez okres 24 tygodni. Redukcja zmarszczek i wygładzenie skóry można było obserwować już po 4 tygodnia, czyli znacznie szybciej, niż w przypadku fotostarzenia. Retinol działa zarówno na starzenie naturalne, jak i to wywołane działaniem czynników zewnętrznych. (7)
Retinal a retinol. Dlaczego retinal jest skuteczniejszy od retinolu i dlaczego warto wybrać właśnie retinal (retinaldehyd)?
Retinaldehyd, czyli inaczej retinal, to substancja zdobywająca obecnie dużą popularność. Wcześniej była objęta patentem, ale już może być stosowana przez więcej marek.
Retinal jest znacznie skuteczniejszą substancją niż retinol oraz dającą mniej podrażnień. Dlaczego tak się dzieje? Musimy tu wrócić do informacji, że po przedostaniu się do skóry, retinoidy są wiązane przez odpowiednie białka i przechodzą przemiany w stronę kwasu retinowego (tretynoina), czyli głównej substancji oddziałującej na komórki.
Te przemiany nazywa się konwersjami, gdzie każdy krok zbliża nas do większej skuteczności. Najsłabiej działają estry, które dalej zmieniane są w retinol, retinol w retinal, a retinal (retinaldehyd) jest utleniany do kwasu retinowego, który jest faktycznie wykorzystywany przez skórę.
Na czym polega konwersja retinoidów w kierunku kwasu retinowego?
Konwersja retinoidów w kierunku kwasu retinowego jest procesem, który polega na oksydacji retinoidów, czyli ich utlenianiu, w celu przekształcenia ich w aktywną formę biologiczną, jaką jest kwas retinowy.
Po przedostaniu się do skóry, retinoidy są wiązane przez odpowiednie białka i przechodzą przemiany w stronę kwasu retinowego, czyli aktywnej substancji oddziałującej na komórki. Te przemiany nazywa się konwersjami, gdzie każdy krok zbliża nas do większej skuteczności. Najsłabiej działają estry, które dalej zmieniane są w retinol, retinol w retinal (retinaldehyd), a retinal jest konwertowany do kwasu retinowego. Skóra wykorzystuje właściwości witaminy A tylko w formie kwasu retinowego (aktywnej witaminy A). Konwersja ta wymaga udziału enzymów i białek transportujących, które umożliwiają przemieszczanie się retinoidów w skórze.
Ścieżka konwersji od najsłabszej formy do najsilniejszego i aktywnego kwasu retinowego:
estry retinylu > retinol > retinal > kwas retinowy
W praktyce retinal jest zaledwie o jeden krok od kwasu retinowego, podczas gdy retinol wymaga 2 konwersji. Więcej konwersji to słabsze działanie i więcej strat na drodze przemian do kwasu retinowego, który tylko w takiej formie jest magicznie wykorzystywany przez skórę.
Wysoka skuteczność witaminy A w zastosowaniu zewnętrznym wynika z obecności receptorów retinoidowych w naskórku, w skórze właściwej, mieszkach włosowych i gruczołach łojowych, które selektywnie wiążą cząsteczki witaminy A, umożliwiając im bezpośredni wpływ na przemiany zachodzące w komórkach skóry.
W praktyce retinal (retinaldehyd) jest zaledwie o jeden krok od kwasu retinowego, podczas gdy retinol wymaga 2 konwersji. Więcej konwersji to słabsze działanie i więcej strat na drodze przemian. Wiadomo ponadto, że konwersja do retinaldehydu zachodzi w dojrzałych keratynocytach, co daje kontrolowany stopień działania i mniejsze skutki uboczne. (2, 5)
Mamy już sporo badań nad retinalem - zarówno samej substancji, jak i w porównaniu z innymi. Diridolou wykonał roczne badanie nad codzienną aplikacją 0,05% retinalu na 40 osobach z grupą kontrolną używającą jedynie kremu emolientowego i stosując analizę przy pomocy ultrasonografii. Grupa z retinalem miała znacznie zwiększoną grubość naskórka oraz elastyczność poprawioną o około 4%, a zmniejszenie sztywności skóry w okolicy czoła wynosiło około 24%. (8)
W innym badaniu na 40 Koreankach o średniej wieku 46 lat porównano działanie 0,05 oraz 0,1% retinaldehydu. Przez 3 miesiące nakładano kosmetyk 2x dziennie, po czym w komputerowej analizie skóry stwierdzono poprawę jej tekstury, nawilżenia, zmniejszenie zmarszczek oraz ucieczki wody. Oba stężenia były dobrze tolerowane, ale tylko 0,1% miało znaczny wpływ na redukcję ilości pigmentu. (9)
W innych badaniach porównano go z innymi retinoidami:
- kwasem retinowym: obie substancje w stężeniu 0,05% skutecznie redukowały zmarszczki i szorstkość skóry, ale retinaldehyd powodował mniej podrażnień (5)
- retinolem: u 22 kobiet w wieku 40-60 lat przez 4 tygodnie nakładano raz dziennie na pół twarzy 0,05% retinolu, a na drugie pół taki sam % retinaldehydu w liposomach. Na kolejne 4 tygodnie zwiększono stężenie do 0,1%. Przy retinalu otrzymano większą redukcję głębokości zmarszczek, poprawę konturu twarzy i suchości. Badanie jednak było dość krótki i nie sprawdzono efektów bezpośrednio w skórze właściwej. (10)
0,1% retinalu połączonego z antyoksydacyjnym peptydem podczas codziennego stosowania porównano także z peelingami glikolowymi o rosnącym stężeniu 20-50-70% wykonywanymi co 2-3 tygodnie. U wszystkich nastąpiło zmniejszenie głębokości zmarszczek, ale to retinal dawał lepszą poprawę kolorytu i mniej skutków ubocznych. (11) Wiadomo także, że kwas glikolowy 6% dobrze współdziała z retinalem 0,1% w walce z trądzikiem (12), a sam retinaldehyd wykazuje właściwości antybakteryjne wobec bakterii trądzikowych (13).
Jak przechowywać kosmetyki z retinalem?
Retinal i retinol jak widzisz są skutecznymi substancjami, ale także dosyć niestabilnymi. Są wrażliwe na światło, powietrze i zmiany temperatur. Dlatego bardzo ważne jest przechowywanie kosmetyków z nimi w składzie w suchym i zacienionym miejscu, bez dostępu promieni słonecznych w niskiej temperaturze lodówki. Najlepiej, gdy występują one zamknięte w nośnikach jak liposomy oraz odpowiednio zapakowane w ciemne szkło lub szczelne opakowania z pompką.
Kiedy i jak wprowadzić kosmetyki z retinalem (innymi retinoidami bez recepty) do pielęgnacji?
Pielęgnację retinoidową - nie licząc terapii dermatologicznych, o których decyduje lekarz - najlepiej zacząć, gdy mogą pojawić się pierwsze oznaki starzenia i fotostarzenia. Już około 25 roku życia powoli tracimy kolagen i kwas hialurnowy w skórze, a działanie promieni słonecznych tylko ten proces przyspiesza!
U każdego objawy starzenia pojawią się w nieco innym momencie, bo mamy inne geny, diety, czy style życia. Kiedy je zaobserwujemy, retinoidy pomogą poprawić stan skóry i opóźnić powstawanie kolejnych zmian. Wiek w okolicach mniej więcej 30 roku życia to dobry moment na przemyślenie, czy retinoidy są dla Ciebie!
A stosować je możesz niezależnie od typu cery. Na cerach tłustych i trądzikowych przyda się działanie ograniczające zapychanie porów i przeciwzapalne, cery naczyniowe skorzystają również na pogrubieniu skóry, przez co naczynka będą mniej widoczne, cery suche będą lepiej nawilżone dzięki poprawionej spójności naskórka przepuszczającego mniej wody i dzięki zwiększonej zawartości kwasu hialuronowego. Oczywiście wszystko to ponad sam efekt poprawy elastyczności, redukcji zmarszczek, czy przebarwień!
Pierwsze efekty mogą pojawić się u niektórych już po kilku tygodniach, u innych po kilku miesiącach. Różnice w budowie skóry, jej pogrubienie i poprawę jakości natomiast obserwuje się po minimum pół roku. Im dłuższe stosowanie, tym lepiej. Zauważa się bowiem, że po odstawieniu preparatu, efekty powoli znikają. (7)
Jak pielęgnować skórę przy stosowaniu retinalu (i innych retinoidów również)?
Jeszcze przed rozpoczęciem stosowania retinoidów, warto przygotować na to skórę. Należy zadbać o złagodzenie stanów zapalnych i podrażnień oraz odpowiedni stan bariery ochronnej skóry, tj. zarówno płaszcza hydrolipidowego, jak i naskórka. Naruszona bariera hydrolipidowa przyczynia się do łatwiejszego powstawania odwodnienia i podrażnienia, które retinoidy mogą pogłębiać.
Wprowadzając retinoidy, a najlepiej zanim to jeszcze zrobisz, odstaw drażniące skórę przyrządy i kosmetyki, jak szczoteczki, peelingi mechaniczne, wysokie stężenia kwasów, pocieranie skóry wacikami, mycie jej gorącą wodą, czy zasadowymi mydłami. Zadbasz tym samym o zdrowie swojej skóry i przygotujesz ją na nową pielęgnację.
Pielęgnacja powinna skupiać się na działaniu łagodzącym, nawilżającym i regenerującym. Wybierz kosmetyki myjące z łagodnymi detergentami, bez zawartości mydła. Mogą to być zawierające więcej substancji tłuszczowych mleczka i emulsje. Demakijaż wykonaj olejkiem z emulgatorem jak Goodbye dirt (KLIK), który spłuczesz wodą, bez wykorzystania wacików i ściereczek potrzebnych przy zwykłych mieszankach olejowych i płynach micelarnych.
Stosowane kremy powinny nawilżać i zabezpieczać skórę przed środowiskiem oraz regenerować wysuszenie, które może się pojawić. Najlepiej szukać w kosmetykach składników nawilżających (kwas hialuronowy, gliceryna, trehaloza, ksylitol, mocznik), łagodzących i przeciwzapalnych (alantoina, pantenol, wąkrotka azjatycka - tzw. cica, ekstrakty z lukrecji, rumianku, nagietka, zielonej herbaty), a także natłuszczających (alkohole tłuszczowe, masła, oleje - szczególnie zawierające dużo wielonienasyconych kwasów tłuszczowych działających przeciwzapalnie - jak wiesiołek, konopie, czarna porzeczka, len). Do ostatniej grupy należą również cholesterol i ceramidy, które uzupełniają naturalną strukturę naszego naskórka, przez co ten lepiej zatrzymuje wodę i chroni przed czynnikami zewnętrznymi. Świetnym składnikiem łagodzącym, kojącym rumień i zwalczającym wolne rodniki, ale także stymulującym syntezę wspomnianych ceramidów jest niacynamid.
Jeszcze jednym niezwykle ważnym krokiem jest ochrona przeciwsłoneczna. Skóra podczas stosowania retinoidów jest wrażliwsza na działanie retinoidów, a nie stosując kremu SPF będziesz tracić uzyskiwane efekty, pogłębiać swoje pierwotne problemy i wpadać w błędne koło. Jeśli czujesz, że kremy zawierające filtry chemiczne są dla Ciebie w tym czasie zbyt drażniące, poszukaj filtrów mineralnych, dobrych nawet dla skór wrażliwych. (3)
Jakie są skutki uboczne stosowania retinoidów?
Wszystkie te elementy są istotne, by jak najbardziej ograniczyć możliwe skutki uboczne stosowania kuracji.
Szczególnie podczas wprowadzania, może pojawić się większa wrażliwość, rumień, podrażnienie, suchość, łuszczenie, uczucie pieczenia, szczypania. Wiąże się to z przyzwyczajaniem skóry do tej substancji aktywnej w tzw. czasie retynizacji. Wtedy zaczyna się regulowanie cyklu komórkowego, czyli procesu od powstania komórek naskórka przez ich całe dojrzenie i przejście do najbardziej zewnętrznej warstwy naskórka.
Objawy mogą się utrzymywać przez kilka tygodni, nawet do 2-3 miesięcy. Dodatkowo u niektórych mogą pojawić się dodatkowe problemy:
- u osób z tendencją do trądziku, może nastąpić zaostrzenie zmian. Przez przyspieszenie cyklu komórkowego zmiany siedzące głębiej w skórze szybciej wyjdą na jej powierzchnię. Jeśli dzieje się to w miejscach, w których zazwyczaj powstają wypryski, nie trzeba się obawiać. Gdyby powstały w innych lokalizacjach, może to być skutkiem podrażnienia.
- długotrwałe podrażnienie będzie się wiązało ze stanem zapalnym objawiającym się silnym rumieniem i tkliwością. Na osłabionej skórze łatwiej o zapalenie bakteryjne i silne reakcje. Taki stan może się pojawić m.in. u osób długo noszących maseczki pod którymi zbiera się wilgoć lub szaliki mechanicznie drażniące skórę. Zwie się go poretinoidowym zapaleniem skóry. (3)
W obu przypadkach należy skupić się na regeneracji i złagodzeniu stanu zapalnego. Interwencja dermatologa może okazać się niekiedy niezbędna.
Jak bezpiecznie wprowadzić retinal (i inne retinoidy) do pielęgnacji - na co uważać?
Jeżeli to Twoje pierwsze spotkanie z retinoidami, wybierz kosmetyk z niskim stężeniem, by nie narażać się na zbyt duże podrażnienia.
Jakie stężenia retinalu i retinolu są dobre na początek?
Dla retinolu przyjmuje się skuteczność już od 0,1%.
Oblicza się, że retinal (retinaldehyd) jest 10-11x silniejszy niż retinol. Szukaj więc produktów o stężeniach w granicach
- retinol - od 0,1 do maksymalnie 0,5%, zależnie od stopnia wrażliwości skóry
- retinal (retinaldehyd) - od 0,01 do 0,05%
Pierwsze aplikacje preparatu powinny być nie częstsze, niż 2x w tygodniu. Optymalnie byłoby co 4-5 dni. Nigdy nie nakładaj kremu dzień po dniu, bo retinoidy mają “opóźniony zapłon”, tzn. ewentualne skutki uboczne zastosowania można zobaczyć dopiero po 2-3 dniach. Po 2-3 tygodniach możesz zacząć zwiększać częstotliwość.
Musisz obserwować skórę i samodzielnie dobrać odpowiedni czas, ale przykładowo może to wyglądać tak:
- pierwsze 2 tygodnie: co 4-5 dni,
- kolejne 2 tygodnie: co 3-4 dni,
I tak dalej, aż spokojnie dojdziesz do aplikacji codziennie lub co drugi dzień. Stosowanie co drugi dzień będzie dobrym wyjściem, jeśli stosujesz także inne substancje aktywne i chcesz je nakładać wymiennie. Przez pierwsze tygodnie z retinoidami jednak je odstaw i wróć do nich dopiero, gdy skóra przyzwyczai się do nowej substancji.
Szczególnie zwróć uwagę na kwasy AHA i BHA oraz witaminę C w postaci kwasu askorbinowego (INCI Ascorbic acid). Stosowanie ich równocześnie może skutkować zbyt dużym podrażnieniami. Kwasy można stosować z retinoidami, jednak nigdy w jednej rutynie pielęgnacyjnej i nie na początku swojej przygody. Na powrót do kwasów poczekaj minimum 1-2 miesiące, a następnie nakładaj je w inne dni, niż retinoidy oraz dostosowując stężenia i częstotliwość do potrzeb swojej skóry. Jeśli masz problem z ich rozpoznaniem, skonsultuj się z kosmetologiem, który odpowiednio usystematyzuje rutynę i wskaże optymalne rozwiązania.
Preparat lepiej nakładaj na zupełnie suchą skórę. To pozwoli na równomierne rozprowadzenie retinoidu po skórze. Po umyciu twarzy nałóż tonik i po chwili zaaplikuj retinoid, nałóż na niego krem na noc, najlepiej regenerujący nawilżający, dający okluzję i zabezpieczający przed utratą wody z naskórka w nocy. Idealnie sprawdzi się tu Starlight krem na noc (KLIK) lub New moon – całonocna maska w kremie (KLIK).
Ilość, jakiej potrzebujesz jest niewielka. Na całej twarzy możesz rozłożyć równomiernie plamki produktu z retinoidem, a następnie rozetrzeć na jej powierzchni. Dokładanie większych ilości nie jest potrzebne, a może jedynie zaostrzyć skutki uboczne. Działaj ostrożnie w okolicy oczu i wargi skrzydełek nosa - skóra tutaj jest bardzo delikatna, więc najlepiej zabezpieczyć ją wcześniej kremem i pomadką do ust. Po aplikacji umyj ręce.
Metoda buforowa przy wdrażaniu retinalu
Jeśli Twoja skóra jest szczególnie wrażliwa, rozważ alternatywne metody aplikacji tzw. buforowe:
- po umyciu zaaplikuj lekki krem nawilżający lub emulsyjne serum. Retinoid nałóż jakiś czas później, lub
- retinoid wymieszaj na dłoni ze swoim kremem,
Każda z tych metod zredukuje działanie preparatu, ale z drugiej strony pozwoli wprowadzić go łagodniej, ograniczając skutki retynizacji. (3)
Terapia krótkiego kontaktu
Dla jeszcze mniej tolerancyjnych skór kolejną alternatywą jest tzw. terapia krótkiego kontaktu, stosowana raczej dla retinoidów na receptę. Preparat nakłada się po myciu na 30 minut, po czym zmywa. (18)
Jeżeli potrzebujesz, po produkcie z retinoidem możesz nałożyć swój krem - skup się na działaniu odżywczym i regenerującym.
Podsumowanie
Retinal i inne retinoidy są skutecznymi substancjami przeciwtrądzikowymi, jak i przeciwstarzeniowymi. Zostały szeroko przebadane, stosuje się je w gabinetach dermatologicznych, jak i kosmetykach. W domowych zaciszu i Ty możesz cieszyć się ich właściwościami, jeśli tylko zastosujesz się do opisanych tu wskazówek. Wprowadzaj je do pielęgnacji z dozą ostrożności, powoli zwiększając częstotliwość i dbając o regenerację oraz ochronę przeciwsłoneczną. Twoja skóra będzie jeszcze piękniejsza!
Bibliografia:
- Marona H. i inni: Retinoidy – rola w farmakoterapii w aspekcie komórkowego mechanizmu działania, 2010
- Zasada M. i inni: Witamina A. Budowa i mechanizm działania, 2018
- Czarnota A.: Retinoidy. Mechanizm działania, właściwości oraz zakres stosowania w dermatologii i kosmetologii, 2018
- Pawlaczyk M. i inni: Witamina A w kosmetologii i lecznictwie dermatologicznym, 2012
- Mukherjee S. i inni: Retinoids in the treatment of skin aging: an overview of clinical efficacy and safety, 2006
- Tucker-Samaras S. i inni: A stabilized 0.1% retinol facial moisturizer improves the appearance of photodamaged skin in eight-week, double-blind, vehicle-controlled study, 2009
- Kafi R. i inni: Improvement of Naturally Aged Skin With Vitamin A (Retinol), 2007
- Diridollou S. i inni: Efficacy of topical 0.05% retinaldehyde in skin aging by ultrasound and rheological techniques, 1999
- Sun Kwon H. i inni: Efficacy and safety of retinaldehyde 0.1% and 0.05% creams used to treat photoaged skin: A randomized double-blind controlled trial, 2018
- Kim J. i inni: The efficacy and safety of multilamellar vesicle containing retinaldehyde: A double-blinded, randomized, split-face controlled study, 2021
- Rouvrais C. i inni: Antiaging efficacy of a retinaldehyde-based cream compared with glycolic acid peel sessions: A randomized controlled study, 2017
- Poli F. i inni: Efficacy and Safety of 0.1% Retinaldehyde/ 6% Glycolic Acid (Diacnéal®) for Mild to Moderate Acne vulgaris, 2005
- Pechere M. i inni: Antibacterial activity of retinaldehyde against Propionibacterium acnes, 1999
- Bojarowicz H. i inni: Wpływ witaminy A na kondycję skóry, 2010
- Bozzo P. i inni: Safety of skin care products during pregnancy, 2011
- Chaudhuri R.: Bakuchiol: A Retinol-Like Functional Compound, Modulating Multiple Retinol and Non-Retinol Targets, 2015
- Dhaliwal S. i inni: Prospective, randomized, double-blind assessment of topical bakuchiol and retinol for facial photoageing, 2018
- Veraldi S. i inni: Short contact therapy of acne with tretinoin, 2013
W naszej lodówce znajdziesz:
serum do twarzy z retinalem
w stężeniu retinalu 0,15% i 0,05%
serum pod oczy z retinalem
w stężeniu retinalu 0,02%
Przeczytaj również: