Naturalne perfumy terapeutyczne – lecznicza moc botanicznego zapachu

 

1.  Początki perfum - historia perfumiarstwa

 

Zmiana zapachu ciała przy użyciu pachnących substancji znana jest prawdopodobnie odkąd ludzie pojawili się na ziemi. Pierwotnie aromatyczne olejki zapachowe były stosowane do obrzędów religijnych. Wierzono, że prośby zostaną wysłuchane, gdy ołtarze dla bożków skropli się substancjami aromatycznymi. Zapachy były owiane aurą tajemniczości i magii, przeznaczone do stosowania przy wyjątkowych okazjach.

Współczesna forma perfum pojawiła się w XIV wieku. Była to woda kwiatowa – roztwór olejków eterycznych w alkoholu o nazwie Woda Królowej Węgier – Elżbiety (Eau de Reine de Hongaru). Do głównych elementów kompozycji zapachowej należały: rozmaryn, bergamotka, goździk, mięta, melisa, cytryna, róża i kwiat pomarańczy. Perfumy te utrzymały się na rynku do czasów obecnych i nadal cieszą się dużym zainteresowaniem, ze względu na swoją recepturę i działanie.

Termin „perfumy” wywodzi się z języka łacińskiego „per fumum”. W dosłownym tłumaczeniu oznacza: „przez dym”.

Najczęściej stosowanymi składnikami zapachowymi są surowce roślinne, na bazie których wyrosła współczesna perfumeria. Wykwalifikowani perfumiarze rozpoznają tysiące zapachów i tworzą nowe. W przemyśle perfumeryjnym wyróżnia się ok. 3000 aromatów.

 

***

„Zapach, który na chwilkę zawładnie naszą duszą, jest – być może – najczystszą i jedyną niekłamaną radością, jaką znamy”.

               (J. S. Jellinek ze wstępu do „Perfumy – marzenie we flakonie”, 1994)            

***

 

Popyt na perfumy utrzymuje się do czasów współczesnych, zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn. Noszenie na sobie drogich zapachów, ekskluzywnych marek, niejako wiąże się z prestiżem i pozycją społeczną. Perfumy podkreślają nasz indywidualny charakter, upodobania, aktualny nastrój i bez wątpienia wzmacniają urok osobisty.

Dobrze dobrane perfumy to idealny pomysł na prezent – możesz podarować bliskiej osobie emocje zamknięte w aromatycznej mieszance.

 

Na skrzydłach zapachu 

 

Zapach, którym emanujemy wpływa na nas i nasze otoczenie. Emanacja to cecha zapachu, który sprawia, że jest on wyczuwalny z pewnej odległości. Ma również związek z jego intensywnością. Jeśli używamy perfumy o silnej emanacji, zwracamy uwagę otoczenia, emanujemy zapachem.

Emanacja zapachu działa dwutorowo – przenika do powietrza i do naszego wnętrza, stapia się z naszym ciałem. Nawet, gdy nie odczuwamy już aromatycznej mgiełki, perfumy wciąż na nas oddziaływają. Wpływają na nasze emocje, na nasz nastrój i kontakt z naszym ciałem.

Zapach odbieramy intuicyjnie, określamy nim naturę osoby – jej usposobienie, charakter, temperament. Perfumy wyzwalają w nas różne uczucia, często nieuświadomione, które są ukryte głęboko w podświadomości. Odbiór zapachu sprawia wrażenie fizycznej obecności, namacalności. Powoduje to, że zmysł powonienia nabiera emocjonalnego charakteru.

 

***

„Jest on rozkoszą doskonałą. Jest wytworny i nigdy nie zaspokaja”. Oscar Wilde

***

 

Czar zapachu polega na jego nieuchwytności, na wibrowaniu na zewnątrz i do naszego wnętrza. Perfumy wzmacniają i podnoszą naszą energię życiową, napełniają umysł spokojem i radością. Tworzą niewidzialną dla otoczenia mgiełkę, a jednocześnie silnie oddziaływają na zmysły. W zależności, jaki zapach wybierzesz dla siebie, możesz dodać sobie odwagi, pewności, zmotywować do działania, poczuć relaks i błogość lub otulić się aurą przyjemności i słodyczy. Każda z emocji może być wzmocniona lub ukojona poprzez dobór odpowiedniego zapachu.

„Ubieraj się” w perfumy do biura, na spotkanie z przyjaciółką, na zakupy, na chwile zwątpienia i przygnębienia oraz chwile radości i szczęścia. Niech zapach stanie się Twoim najlepszym sprzymierzeńcem i wsparciem każdego dnia. A każdy dzień niech będzie świętem. Nie czekaj na wyjątkowe okazje, aby spryskać się ukochanymi perfumami, niech każda chwila będzie tą wyjątkową i jedyną.

 

***

„Perfumy to niewidoczny, ale niezapomniany i niedościgniony dodatek. Są zapowiedzią przybycia kobiety, pobrzmiewają jeszcze, gdy ona już odeszła. Sprawiają, że jej uroda emanuje”.

Coco Chanel

***

 

Perfumy pełnią rolę afrodyzjaków, niektóre zawierają feromony. Z ich pomocą podkreślamy naturalny zapach ciała. Poprzez świadomy wybór perfum możemy wpłynąć na płeć przeciwną. Są zaproszeniem do niewinnego flirtu, tworzą przestrzeń do nawiązania relacji, przyciągnięcia bratniej duszy.

 

*** 

„Nie perfumujemy się już po to, aby przyjemnie pachnieć. Zawsze jest obecna siła przyciągania tej nieuchwytnej emanacji marzeń i snów, w jakich pogrąża się kobieta”. Marylene Delbourgh-Delphie

***

 

Delikatne ulatnianie perfum, zapach wypełniający przestrzeń i przenoszący do sfery marzeń, to wszystko sprawia, że są to doznania głębokie, wręcz czasem mistyczne.

 

2.  Perfumy klasyczne

 

Klasyczne wyroby perfumeryjne składają się z:

• koncentratu zapachowego (kompozycji zapachowej) – mieszaniny naturalnych (pochodzenia roślinnego i zwierzęcego) lub syntetycznych substancji zapachowych;
• alkoholu;
• wody;
• barwników;
• antyutleniaczy

Sztuka perfumeryjna polega na komponowaniu mieszanek – efektem pracy kreatora zapachu jest receptura, czyli przepis, jak należy mieszać ze sobą substancje. I jest to etap najbardziej czasochłonny.

Najpierw przygotowuje się roztwór według receptury opracowanej przez perfumiarza. Następnie rozpuszcza się go w alkoholu (etanolu), odstawia na jakiś czas i dodaje do niego wody. Świeżo przygotowany roztwór dojrzewa kilka tygodni. Kolejno przechodzi etap wymrażania i filtrowania. Często dodaje się też barwnik, na ogół jednak barwa perfum pochodzi od użytych substancji zapachowych. Gotowe perfumy są konfekcjonowane (przelewane) do szklanych flakonów.

Tworzenie kompozycji zapachowych to jedna z najtrudniejszych dziedzin w przemyśle substancji zapachowych. Typowy koncentrat zapachowy zawiera od kilkudziesięciu do kilkuset składników aromatycznych.

Dobre perfumy łączą w sobie dwie cechy: charakter, który pozwala na określenie tematu – akordu zasadniczego w zapachu i wyrafinowanie, które oznacza, że temat – akord zapachu nie jest zwięzły i nie tkwi samotnie w przestrzeni. Jeśli perfumy mają za mało charakteru, wtedy zapach jest trudny do uchwycenia, rozpoznania. Jeśli są zbyt mało wyrafinowane, robią wrażenie ciężkich, przytłaczających.

 

Rodzaje wyrobów perfumeryjnych:

• Perfumy – zawierają zwykle 20-30% koncentratu zapachowego.
• Eau de perfum – zawierają zwykle 15-25% koncentratu zapachowego.
• Eau de toilette – zawierają zwykle 10-20% koncentratu zapachowego.
• Spray cologne – określenie zapachów dla mężczyzn, równoznaczne z eau de toilette

 

W przemyśle perfumeryjnym wyróżnia się trzy nuty – fazy zapachowe:

• pierwsza – nuta głowy (z francuskiego „tete”) – zapach, który dominuje po uperfumowaniu, zaraz po ulotnieniu się alkoholu. Są to najczęściej najbardziej ulotne części składowe kompozycji zapachowej. Nadają kompozycji lekkość i świeżość;
• druga – nuta serca (z francuskiego „coeur”) – zapach trwalszy, nutę wyczuwa się przez jedną, dwie godziny. Składniki, które decydują o zapachu – „bukiecie” kompozycji;
• trzecia – nuta głębi, inaczej bazy (z francuskiego „fond”) – nuta zapachowa, która utrzymuje się na skórze, we włosach lub po ulotnieniu się nuty serca. Określana jest przez najbardziej trwałe składniki kompozycji zapachowej, o małej lotności.

Zaraz po naniesieniu produktu na skórę wyczuwalna jest tzw. nuta głowy, po niej następuje nuta serca i na końcu pojawia się najtrwalsza nuta bazy.

 

 

 

Ponadto wyróżnia się następujące nuty zapachowe:

• nuta animalna – dosłownie: pochodząca od zwierząt lub też przypominająca ich zapach (wegańska wersja). Zalicza się tutaj: ambra, piżmo, cybet, strój bobrowy. Wspólną cechą tych zapachów jest trwały zapach i silna emanacja, a także „ciepły” charakter. Aktualnie piżmo nie pochodzi już od piżmowca, ponieważ jest on pod ochroną. Substytut pozyskiwany jest z arcydzięgla lub wytwarza się go syntetycznie. Podobnie jest z ambrą naturalną, która jest wydzieliną kaszalotów (są również pod ochroną ze względu na zagrożenie wyginięciem). W przemyśle perfumeryjnym stosuje się ambrę pochodzenia roślinnego – z nasion hibiskusa, stosuje się też żywicę ladanum otrzymywaną z niektórych gatunków czystka lub ambrę pochodzenia syntetycznego;
• nuta aromatyczna – określa słodką nutę ziół używanych w kuchni, np. macierzanki, kopru włoskiego, lubczyku, kminku, kopru, estragonu.
• nuta balsamiczna – balsamy są żywicznymi substancjami, które pozyskuje się z drewna. Aktualnie produkuje się z nich składniki do perfum poprzez destylację parą wodną lub ekstrakcję. Zapach balsamiczny jest przeważnie słodki i trwały, posiada odcienie: kadzidłowe, smolne, rodzynkowe, cynamonowe, waniliowe.
• nuta piżmowa – we współczesnej perfumerii są to zazwyczaj syntetyczne substancje zapachowe mające nutę słodką.
• nuta pudrowa – oznacza połączenie słodyczy i suchości, która jest typowa dla pudru do twarzy i ciała. Centrum kompleksu pudrowego tworzą m.in. wanilia, nuty żywiczne, korzeń irysa. Nadają kompozycji delikatne ciepło.
• nuta zielona – określenie nut, które kojarzą się z zapachem roztartych między palcami liśćmi lub też niedojrzałych, surowych lub świeżych owoców. Nuta zielone modyfikuje bukiety kwiatowe, dodając im efekt świeżości i gorzkości.

 

Perfumy klasyczne – ograniczona przyjemność

 

Klasyczne perfumy, mimo całego swojego piękna, uroku i wyjątkowego zapachu, często uczulają, więc nie każdy może sobie pozwolić na ich „noszenie”. Obecnie alergie na środki zapachowe zajmują 2 miejsce, zaraz po uczuleniu na nikiel. Nadwrażliwość na chemiczne substancje wonne objawia się pod postacią alergicznego kontaktowego zapalenia skóry, pokrzywki kontaktowej oraz reakcji fototoksycznych. Syntetyczne substancje zapachowe, mimo, że są tańszymi zamiennikami w przemyśle perfumeryjnym, cechują się silniejszymi właściwościami alergizującymi niż np. olejki eteryczne.

Najczęściej uczulają następujące substancje: aldehyd i alkohol cynamonowy, izoeugenol, absolut mchu dębowego, geraniol, eugenol, hydroksycytronellal, olejek ilangowy, różany i geraniowy.

Jeśli po użyciu perfum na Twojej skórze pojawi się mocne zaczerwienie i silne swędzenie to objawy alergii. Zaprzestań stosowania tego zapachu i dla własnego dobra już do niego nie wracaj.

Zdarza się też, że jakiejś woni nie tolerujemy i nam przeszkadza, a objawia się to bólem głowy. Nie jest to alergia, a źródła należy szukać w sferze naszej psychiki – odrzucamy te perfumy i źle się z nimi czujemy. Jakakolwiek byłaby przyczyna, jeśli zapach wywołuje w nas dyskomfort przyczyny – warto go unikać. Wybierajmy aromaty, z którym dobrze się czujemy, które podnoszą nasze wibracje, dodają energii i wprawiają w dobry nastrój.

 

3.  Perfumy naturalne o mocy terapeutycznej

 

Perfumy przygotowane na bazie wysokiej jakości olejków eterycznych, esencji botanicznych oraz czystych olejów roślinnych są w 100% naturalne, bezpieczne dla skóry i przyjazne dla natury. Pachną przepięknie, a złożony aromat współgra z chemią ciała, dopasowując się do pH skóry. W rezultacie tworzą wyjątkowy i indywidualny zapach. Dodatkowo dzięki zawartości żywych i aktywnych składników posiadają właściwości terapeutyczne i wpływają na emocje. W zależności od użytych eterów mają następujące działanie:

• olejki miętowe – energetyzują, orzeźwiają i poprawiają nastrój. Przypominają świeże rośliny zielone, niedojrzałe owoce, dodają lekkości, oddechu, świeżości;
• olejki kwiatowe – mają właściwości tonizujące i uspokajające. W świecie kwiatów istnieje całe spektrum ich zapachów – jedne są proste, jasne, przypominają nam ogrody z czasów dzieciństwa, inne są jak orientalne bazary – bogate i mienią się wszystkimi barwami;
• olejki z drzew, ziół i traw – równoważą emocje, koją, odświeżają, uziemiają. Zapach drewna i leśne zapachy to potęga, rodzinność, siła. Zachęcają, aby nabrać głębokiego wdechu, czuć orzeźwiającą świeżość;
• olejki z przypraw korzennych – mają właściwości rozgrzewające, otulające. W aromatach korzennych odnajdujemy ciepłą zmysłowość, pikanterie;
• olejki cytrusowe – poprawiają nastrój, podnoszą na duchu. Zapachy cytrusowe to słońce, siły witalne, świeżo wyciskany sok z pomarańczy, radość życia, zabawa i obfitość.

Każda kobieta jest wyjątkowa i zasługuje na wszystko, co najlepsze. Związki aromatyczne zawarte w naturalnym blendzie podkreślają osobowość, temperament i otulają mgiełką zmysłowości. Stosując perfumy botaniczne korzystamy z dobrodziejstw zawartych w żywych i aktywnych esencjach natury, jakimi są olejki eteryczne.

 

***

„Perfumy są wewnętrznym wymiarem kobiecości.”

Jacques Polge, kreator firmy Chanel

***

 

Wyobraźmy sobie odurzający, słodki, a zarazem czysty i świeży zapach konwalii, który płynie do nas wraz z podmuchami leśnego wiatru. Lub zapach rozgrzanej ziemi, zalanej strugami letniego, gwałtownego deszczu. Przypomnijmy sobie, jak pachnie dom przygotowany na święta – podniośle, z nutką euforii, radości i oczekiwania –  mieszają się aromaty przyprawy piernikowej, świeżych igieł świerku i ciepła świec… Przeżycia związane z zapachami są ulotne, lekkie niczym piórko, a poruszają nas do głębi i wywołują w nas poczucie ogromnego szczęścia. Ta chwila, gdy doświadczamy zapachu zdaje się być najważniejsza, jakby zatrzymał się czas. Dlatego tak ważne jest, co „nosimy” na swojej skórze – stajemy się jednością z zapachem, który jest naszą osobistą emanacją. Jesteśmy niesieni na skrzydłach zapachu, który niejako nas definiuje.

Zmysł powonienia ma charakter emocjonalny, przenika do naszej podświadomości, wywołuje określone uczucia. Każdy piękny zapach staje się zbyt uciążliwy, gdy trwa zbyt długo. Perfumy botaniczne ze względu na naturalny skład nie wywołują w nas uczucia przesytu i ciężkości. Dodają kobiecie urody, elegancji i uwodzą aromatem – wzmacniają i podkreślają naturalny zapach ciała.

Ponadto są bezpieczne dla alergików, osób o wrażliwej skórze i z różnymi problemami skórnymi, jak np. AZS, łuszczyca, egzema; ceniących naturalne kosmetyki i ich dobre składy.

 

Nuty zapachowe w naturalnych perfumach

 

Głębia przywodzi na myśl ziemie i najczęściej odpowiada aromatom drzew, korzeni, jak np. olejek eteryczny z kadzidłowca, drzewa sandałowego, cedr, cyprys.

Serce przywodzi na myśl emocje. Łączy się z łagodnymi, kwiatowymi zapachami, jak np. olejek eteryczny z lawendy, geranium lub aromatem przypraw, jak np. cynamon, imbir, goździk.

Głowa wiedzie prym. Ta nuta zapachowa zwiastuje twoje nadejście. Wyróżnia się tutaj głównie cytrusy, jak np. olejek eteryczny z limonki, bergamotki, mandarynki, cytryny, pomarańczy, grejpfrut.

Ciekawostka: olejek eteryczny z szałwii muszkatołowej i copaiba są wspólne dla wszystkich nut zapachowych i utrwalają oraz wzmacniają zapach naturalnych perfum.

 

***

„Perfumuj te miejsca, które mają być całowane” Coco Chanel

***

 

Jak rozpoznać naturalne perfumy?

 

Perfumy naturalne nie zawierają w swoim składzie:

• związków homogenizujących;
• syntetycznego alkoholu;
• sztucznego wosku;
• chemicznych zapachów – substancji wzmacniających woń;
• konserwantów;
• rozpuszczalników;
• olejów mineralnych;
• izolatów pozyskiwanych;
• składników modyfikowanych genetycznie;
• glikolu propylenowego i dwupropylenowego;
• ftalanów – pochodnych ropy naftowej;
• substancji alergennych.

 

4.  Esencje kwiatowe – absoluty

 

Bardzo ważnym składnikiem naturalnych perfum są esencje kwiatowe, czyli absoluty. Absoluty to jedne z form ekstraktu botanicznego, esencje zapachowe pozyskiwane najczęściej z delikatnych i wonnych kwiatów, jak np. róża damasceńska, jaśmin, neroli, champaka, różowy lotos.

Przypisuje się im bardzo duże znaczenie z punktu widzenia kuracji aromatycznej, pachną obłędnie. Ich zapach jest odzwierciedleniem naturalnej woni kwiatów. Z tego też względu są bardzo ważnym składnikiem naturalnych, botanicznych perfum – same w sobie są pięknym i pociągającym zapachem.

Esencje kwiatowe najczęściej otrzymuje się poprzez ekstrakcje rozpuszczalnikami organicznymi. Na rynku spotkać można absoluty destylowane parą wodą, które są doskonałe dla zdrowia. Są to m. in. akacja srebrzysta (Acacia dealbata), fiołek wonny (Viola odorata), goździk szklarniowy (Dianthus caryophyllus), hiacynt wschodni (Hyacinthus orientalis), jaśmin (Jasminum grandiflorum), lipa zwyczajna (Tilia vulgaris), narcyz biały wonny (Narcissus poeticus), róża stulistna (Rosa centifolia), tuberoza (Polyanthes tuberosa).

 

Wybrane składniki perfum i ich wpływ na emocje:

 

1.   Olej jojoba (Simmondsia Chinensis (Jojoba) Seed Oil

Perfumowany olej to rozkosz dla skóry. Olej jojoba to wyjątkowy olej o wysokiej biozgodności z ludzkim sebum i ze względu na swoje właściwości jest idealną bazą do botanicznych pachnideł. Charakteryzuje się bardzo lekką i dobrze wchłanianą konsystencją, więc nie pozostawia lepkiej warstwy na skórze.

 

2.   Absolut champaka (Michelia Champaca Flower Oil

Champaka swym intensywnym i zmysłowym zapachem sprawia, że pokój staje się buddyjską świątynią. Ze ścian występują klejące się krople słodkiego i odurzającego balsamu. Bez ruchu stoją powietrze, czas i zmysły… Aromat kwiatów wiecznie zielonego drzewa "Michelia Champaca L" wzbudza miłość, wolność, radość życia i poczucie jedności z całym otaczającym nas światem.

3.   Olejek eteryczny grejpfrut (Citrus Grandis (Grapefruit) Peel Oil)

• Zapach: świeży, cytrusowy, orzeźwiający z gorzkawym akcentem.
• Nuta głowy.
• Działanie silnie przeciwdepresyjne, tonizuje układ nerwowy. Sprawia, że łączymy się ze swoim ciałem, nawiązujemy z nim zdrową relację.

 

4.   Olejek eteryczny mandarynka (Citrus Nobilis (Mandarin Orange) Peel Oil

• Zapach: łagodny, odprężający, bardzo słodki, owocowy i „słoneczny”.
• Nuta głowy.
• Łagodzi stany napięcia nerwowego i lękowe. Ma właściwości silnie uspokajające. Wzmacnia psychicznie i fizycznie. Zwiększa witalność, dodaje energii.

 

5.   Olejek eteryczny tangerina (Citrus Tangerina (Tangerine) Peel Oil)

• Zapach: pikantny, słodki, świeży
• Nuta głowy.
• Łagodzi niepokój, stres. Dodaje energii i motywacji do działania.

 

6.   Olejek eteryczny sandal (Santalum Album (Sandalwood) Oil)

• Zapach: orientalny trwały zapach ambry, ciepły, drzewny, balsamiczny. Ma odcienie słodko-piżmowate.
• Nuta głębi.
• Posiada właściwości antydepresyjne, uspokajające, przeciwlękowe. Afrodyzjak.
• Sprowadza spokój i jasność myśli, pomaga w medytacji.

 

7.   Olejek eteryczny wanilia (Vanilla Planifolia Fruit Extract, Vanillin)

• Zapach: słodki, głęboki, wielowymiarowy, o wysokim nasyceniu, urzekający.
• Nuta głębi.
• Pomaga się odprężyć, zrelaksować, wprowadza miłą i błogą atmosferę, jest afrodyzjakiem. Łagodzi stany napięcia nerwowego.

 

8.   Olejek eteryczny cytryna (Citrus Limon (Lemon) Peel Oil)

• Zapach: odświeżający, owocowy, odświeżający, przenikliwy.
• Nuta głowy.
• Dodaje energii, likwiduje ociężałość, depresję i lęki. Wyostrza zmysły, przyspiesza myślenie, bystrość. Oczyszcza, usuwa blokady, otwiera.

 

9.   Olejek eteryczny pomarańcza (Citrus Aurantium Dulcis (Sweet Orange) Peel Oil)

• Zapach: słodki, owocowy, ciepły
• Nuta serca.
• Uspokaja i wzmacnia serce. Ma silne właściwości uspokajające, przeciwlękowe, antydepresyjne. Pozwala otworzyć się emocjonalnie. Otwiera na obfitość, pomyślność i szczęście.

 

6.  Podsumowanie, które otwiera przestrzeń na nowe i naturalne zapachy

 

Perfumy, które stosujemy, to nasza druga skóra, to powietrze, którym oddychamy. Dlatego wybierajmy zapachy, które nam się podobają, po to, aby żyć w harmonii ze sobą i otoczeniem. Odpowiednio dobrane aromaty powodują, że czujemy się pewni siebie, a woń perfum współgra z naszą osobistą aurą, wzmacnia ją.

 

***

„Perfumy niczym chusta z powiewnego materiału – okrywają – a jednak są przeźroczyste. Przemawiają do nas szeptem, ich sens jest w tonie, aniżeli w słowach.” J. Stephan Jellinek

***

 

Naturalne perfumy botaniczne oprócz głębokiego i trwałego zapachu, niosą ze sobą moc aromaterapeutyczną. Dzięki zawartości aktywnych i żywych olejków eterycznych – wpływają pozytywnie na nasze ciało, ducha i emocje. A przy tym są dla nas całkowicie bezpieczne, bo są w 100% czyste, botaniczne. To nasz ukłon w stronę natury, z niej czerpiemy wszystko to, co najlepsze i chcemy podzielić się tym z Wami.

 

Bibliografia:     

1. Jellinek J. Stephan „Perfumy – marzenie we flakonie. Istota perfum, ich działanie, dobór i zastosowanie zapachów nowoczesnych i klasycznych”, Warszawa 1994
2. Kieć-Świerczyńska Marta, Kręcisz Beata, Świerczyńska-Machura Dominika „Uczulenie na kosmetyki i środki zapachowe”, Medycyna Pracy 2004, 55 (2), s. 203-206
3. Lapare Marie-Claire „Aromaterapia. Olejki eteryczne do pielęgnacji skóry”, Warszawa 2005
4. Lelińska Agnieszka, Obuch-Woszczatyńska Dalida, Goś Piotr, Matosek Mirosław, „Zarys rozwoju perfumerii na przestrzeni wieków”, Zeszyty Naukowe Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości w Warszawie, Tom 2 (1) 2015, s. 47-53
5. Mitka Katarzyna, Staryńska Justyna „Synteza substancji zapachowych – pochodnych aldehydów”, Czasopismo Techniczne 2-Ch/2012 Zeszyt 17, s. 136-148, Kraków 2012
6. Matuszewska Beata „Aromaterapia praktyczna”, Białystok 2010
7. Ostrom Lizzie „Perfumy: stulecie zapachów”, Białystok 2017
8. Stryczniewicz Katarzyna „Podstawy aromaterapii w pracy z ciałem i emocjami”, Kraków 2018

 

Autor: Karolina Smektała

Instagram @estetka.naturalnie

Facebook @estetka.naturalnie